Wlewaki – topienie metali szlachetnych

Jakość odlanego materiału w pewnej mierze zależy również od rodzaju wlewaka, tj. formy do odlewania stopionych metali szlachetnych. W złotnictwie rozróżniamy i używamy trojakiego rodzaju wlewaków: 1) na drut, 2) na blachę i 3) na sztabę. Wlewak na drut jest najczęściej masywną czworokątną sztabą żelazną, posiadającą dwa lub więcej rowków, do których wylewa się stopiony metal. Wlewaki na blachę składają się zazwyczaj z dwóch płaskich, lanych płyt żelaznych, złączonych z sobą klamrą ze śrubą. Wlewaki na sztabę są masywnymi sztabami z lanego żelaza z zagłębieniem w kształcie zwężonego ku spodowi prostopadłościanu.

Oprócz trzech wymienionych wyżej typów wlewalców w srebrnic-twie używa się jeszcze wlewaków dla celów specjalnych, do takich należy zaliczyć tzw. wlewak rurkowy, z którego otrzymuje się okrągłe pręty o średnicy 1-2 cm i długości 30-40 cm. Z prętów tych wyklepuje się części nakryć stołowych. Grubość ściany wlewaka rurkowego wynosi 0,5 cm.

Przed wlaniem stopionego metalu wlewaki ogrzewa się do takiej temperatury, by kropla wody spuszczona na dno wlewaka odparowała sycząc, oraz naoliwia lub naciera łojem; można również zamiast oliwienia posypać wnętrze wlewaka sproszkowanym węglem drzewnym lub talkiem.

Zamiast wlewaka żelaznego niektórzy złotnicy stosują wlewaki z minerału steatytu, zwanego również słonińcem. Jest to odmiana talku. Wlewak taki nadaje się szczególnie do odlewania małych ilości metalu; przed odlewem nie trzeba go ogrzewać, a tylko lekko naoliwić. Złotnicy średniowieczni powlekali wnętrze wlewaka warstewką sadzy, używając świecy. Sposób ten dawał lepsze wyniki niż powlekanie wlewaka warstewką stearyny.