Luty na osnowie bizmutu. Czysty bizmut, podobnie jak większość metali łatwo topliwych, nie znajduje zastosowania jako lut, przede wszystkim ze względu na dużą kruchość. Metal ten ma jednak istotne znaczenie jako składnik powodujący znaczne obniżenie temperatury topnienia wielu stopów.
Z wieloma metalami bizmut tworzy dwu- lub więcej składnikowe eutektyki, które można wykorzystać jako luty. Temperatury topnienia tych stopów zawierają się w granicach od 46,5 do 144°C. W podobnym zakresie temperatur topi się również wiele stopów o składzie nieeutektycznym.
Lutowanie w tak niskich temperaturach ma szerokie zastosowanie w przypadkach, gdy łączone metale (np. stalowe lub brązowe sprężyny) nie mogą być nagrzewane do wyższych temperatur lub gdy stykają się one bezpośrednio z produktami spożywczymi (puszki konserwowe), tworzywami sztucznymi, tkaniną, drewnem lub materiałami izolacyjnymi, które wskutek zbytniego nagrzania mogą ulec zniszczeniu.
Skład chemiczny i temperaturę topnienia lutów na osnowie bizmutu podano w tabeli.
Skład chemiczny i temperatura topnienia eutektycznych lutów na osnowie bizmutu.
Skład chemiczny i temperatura topnienia lutów na osnowie bizmutu.
Dla podwyższenia własności wytrzymałościowych, do lutów bizmutowych wprowadza się czasem niewielkie ilości antymonu. Powoduje to jednak znaczne pogorszenie własności plastycznych.
Luty zawierające bizmut charakteryzują się złą zwilżalnością niektórych metali i stopów (np. żelaza i stali), w związku z czym w wielu przypadkach warunkiem otrzymania dobrego połączenia jest uprzednie ocynowanie lub ocynkowanie łączonych powierzchni.
Charakterystyczną cechą bizmutu jest ujemny współczynnik rozszerzalności cieplnej w zakresie stanu stałego. Ma to istotny wpływ na sposób chłodzenia zlutowanego złącza w przypadku, gdy lut zawiera ponad 55% Bi. Luty zawierające mniej niż 48% Bi w czasie krzepnięcia i chłodzenia wykazują skurcz, a laty zawierające 48-55% Bi nie zmieniają swej objętości.
Mimo swych zalet, luty na osnowie bizmutu są stosowane raczej rzadko ze względu na ich wysoką cenę.