Przez stopienie złomu wyrobów lub różnego rodzaju odpadków metali szlachetnych otrzymuje się bardzo często materiał nie nadający się do dalszej obróbki, gdyż jest kruchy i twardy lub też nie posiada żądanej próby i barwy. Kruchość spowodowana jest najczęściej nawet niewielkimi ilościami metali nieszlachetnych, takich jak — ołów, cynk lub żelazo, które dostały się do stopu z różnego rodzaju lutów lub skutkiem złego przesortowania złomu. Te szkodliwe domieszki dają się najczęściej usunąć ze stopu bez uciekania się do rafinacji.
Dokonuje się tego na znacznie prostszej drodze przez tzw. topienie rafinacyjne. Czynność ta polega na stapianiu złota lub srebra w tyglach glinianych z różnymi związkami chemicznymi; związki te powodują albo powstanie lotnych związków metali nieszlachetnych, które w wysokiej temperaturze ulatniają się ze stopu, albo zamieniają metale nieszlachetne w ich tlenki przechodzące do szlaki znajdującej się na wierzchu stopionego metalu. Wreszcie związki te powodują redukcję tlenków metali nieszlachetnych, które następnie jako czyste metale łączą się ze stopem metali szlachetnych, dając materiał bez ujemnych własności.
Topienie rafinacyjne przeprowadza się również wtedy, gdy chodzi o usunięcie nadmiaru miedzi ze stopu złotego lub srebrnego, a więc o zmianę barwy stopu i podniesienie jego próby.
Najbardziej ulubionym i najczęściej stosowanym sposobem jest usuwanie domieszek metali nieszlachetnych ze stopów metali szlachetnych przez stapianie ich w tyglu glinianym z azotanami. Używane w tym celu tygle sporządzone są z mieszaniny składającej się z 40 części gliny, 50 części szamoty, 5 części węgla drzewnego i 5 części grafitu. Istnieje jeszcze wiele przepisów na sporządzenie takich tygli, lecz najwytrzymalsze są tygle zawierające nieco grafitu. Tygli tych z reguły używa się tylko jeden raz, gdyż pękają przy niewielkich już zmianach temperatury. Dlatego należy obchodzić się z nimi bardzo ostrożnie, a zwłaszcza przy topieniu rafinacyjnym wskazane jest wkładać je do większego tygla grafitowego, by w razie pęknięcia stopiony metal nie wylał się do pieca.
Topienie rafinacyjne z azotanami przeprowadza się w następujący sposób: w tyglu glinianym topi się złom, opiłki czy też dany stop metalu szlachetnego tak długo, aż stopiony materiał będzie miał gładką powierzchnię. Wtedy żelazną łyżką wprowadza się do tygla mieszaninę azotanów, składającą się z 27 g azotanu potasowego (saletry potasowej) i 23 g azotanu sodowego (saletry sodowej), łącznie 50 g na każde 200 g użytego do topienia materiału. Azotany przed wsypaniem do tygla należy dobrze wysuszyć i wymieszać. Natychmiast po wsypaniu azotanów należy rozgrzanym do czerwoności prętem żelaznym bardzo dokładnie wymieszać cały stop. Po wymieszaniu tygiel nakrywa się przykrywą glinianą i pozostawia w piecu przez ok. 15 minut.