Sporządzanie stopów złota

Do sporządzania stopów złota należy używać tylko czystych metali, a więc czystego złota, czystego srebra, czystych (otrzymanych metodą elektrolityczną) miedzi, niklu lub cynku. Najczęściej bowiem przyczyną negatywnych własności mechanicznych stopów złota jest użycie do ich sporządzenia zanieczyszczonych metali. Zazwyczaj przyczyną kruchości stopów złota, prócz złej obróbki termicznej, jest zanieczyszczenie stopu nawet minimalną ilością ołowiu. Ołów do stopów złota dostaje się ze domu złotego, zanieczyszczonego lutem cynowym. Dlatego też przed stapianiem złom należy zawsze dokładnie opiłować lub zeskrobać.

Najprostsze jest sporządzenie stopu złotego, dwuskładnikowego. Aby np. sporządzić 20 g złota czerwonego próby 0,750, należy stopić: 15 g czystego złota i 5 g miedzi.

Na dokładnej wadze odważa się powyższe ilości złota i miedzi i stapia na węglu drzewnym z małą ilością boraksu. Po stopieniu i dokładnym wymieszaniu grafitowym prętem, ciekły metal odlewa się do przygotowanego wlewaka, a po skrzepnięciu otrzymany zlewek studzi w zimnej wodzie.

Większą ilość stopu złotego sporządza się przez stopienie jego składników w tyglu grafitowym w piecu do topienia. Aby np. sporządzić 200 g złota próby 0,583 barwy żółtej, odważa się 116,60 g czystego złota, 41,60 g czystego srebra i 41,80 g czystej miedzi.

Żeby otrzymać dobry i łatwy w obróbce żądany stop złota, sporządzić go należy nieco inaczej, niż czyniło się to w przykładzie poprzednim. Mianowicie, aby uniknąć ewentualnego pękania złota przy walcowaniu lub ciągnieniu, należy posługiwać się stopem pośrednim, stapiając najpierw w tyglu grafitowym miedź i srebro z niewielką ilością boraksu. Po stopieniu się tych metali stop odlewa się do wlewaka. Następnie w tyglu stapia się czyste złoto, po czym do tygla wkłada się przygotowany poprzednio stop srebrowo-miedziowy. Cały stop miesza się dokładnie prętem grafitowym (w braku grafitowego — dobrze ogrzanym prętem żelaznym) i, po uzyskaniu czystej, lustrzanej powierzchni spławu, odlewa się do ogrzanego wlewaka. Otrzymany zlewek powinno się przekuć na kowadle mniej więcej do połowy jego grubości, a następnie walcować do żądanej grubości blachy.

W podobny sposób sporządza się wszystkie inne rodzaje stopów złota, przy czym mniejsze ilości stapia się na węglu drzewnym, a większe w tyglach grafitowych w różnorodnych piecach do topienia. Przy obliczaniu stopów dobrze jest posługiwać się zamieszczonymi w tej książce tabelami, które bardzo ułatwiają pracę.

Po sporządzeniu każdego stopu należy skontrolować jego ciężar przez zważenie, aby się upewnić, czy jest on zgodny z obliczeniem i czy — prócz obliczonych składników — nie stopiono dodatkowo mosiężnych odważników, co niekiedy zdarza się mniej wprawnym i uważnym złotnikom.

Po odlaniu stopionego złota do wlewaka nie należy wlewakiem poruszać przed całkowitym zastygnięciem złota, gdyż wewnątrz stopu mogą powstać napięcia powodujące kruchość otrzymanego stopu.