Znaki miejskie – Jawor

Złotnictwo kwitło tu najbujniej w dobie renesansu, jednakże samodzielny cech złotników powstał dopiero w 1685 r. Podupadł on w końcu XVIII w., ale mimo nie najlepszej kondycji egzystował jeszcze w XIX stuleciu. Znak miejski Jawora przedstawia szachownicę — element zaczerpnięty z miejskiego herbu, którego jedną połowę zajmowała szachownica, a drugą postać św. MarcinaPodobną cechę miejską — skośnie ułożoną szachownicę — miał znaczny ośrodek złotniczy w Liege. Znane są również znaki innych ośrodków zagranicznych z szachownicą prostą — m.in. znaki łudząco podobne do jaworskich bito w mieście Hamm w Westfalii. Dokument z 1716 r. potwierdza, że tutejsze srebra cechuje się „znakiem gry w warcaby miasta Jawora”, a z 1765 r. pochodzi wiadomość, że wykonano tam nową puncynę do bicia próby.

tmp9f51-3Znak Nr 1 — rysunek i datowanie wg Hintzego I s. 127.

Znak Nr 2 — rysunek i datowanie wg kielicha z kościoła paraf, w Pleszewie woj. kaliskie2, cecha autora nieczytelna, a więc datowanie tylko na podstawie cech stylowych obiektu (Rosenberg publikuje pod poz. 2602 i 2603 datowane na wczesny XVIII w. cechy Jawora zachowane fragmentarycznie, które zapewne są identyczne z cechą tu opisaną pod Nr 2). Znak Nr 3 — rysunek wg Hintzego I s. 127, który datuje go ogólnie na wiek XVIII. Datowanie tego znaku można ograniczyć do II poł. XVIII w. na podstawie odbitki tejże cechy na kielichu roboty J.G.S. Grabera (1748-1788) w Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu nr inw. 372. Niemal wszystkie napotkane przeze mnie znaki Jawora mają nieregularny obrys, dający ogólne wrażenie przypadkowego wycinka szachownicy. Tak też narysował je Rosenberg. Po dokładnym obejrzeniu można je najczęściej sprowadzić do jednego z dwu typów: tarcza mająca w pionie 7 pól, a w szerokości 6 (jak znak Nr 2) oraz tarcza mająca analogicznie 6 i 5 pól (jak znak Nr 3).