Emalia

Emalia jest to przezroczyste lub nieprzezroczyste szkliwo, którym pokrywa się według określonego wzoru całe powierzchnie przedmiotów lub tylko ich części. Emalia, zwana również przez złotników w dawnej Polsce „szmalcem” (od niem. Schmelz, które pochodzi od włoskiego smalto), znana jest człowiekowi od wieków; już bowiem w starożytnym Egipcie, a wcześniej jeszcze w Chinach, umieli złotnicy przyozdabiać szkliwem wyroby z metali szlachetnych.

Dzięki swoim barwnym efektom emalia jest zawsze chętnie stosowana do celów dekoracyjnych i tylko od czasu do czasu kaprysy mody powodują chwilowy zmierzch jej powodzenia. Technika emalierska jest trudna, wymaga dużego doświadczenia i uzdolnienia artystycznego. Ścisłe stosowanie przepisu, pedantyczna czystość i cierpliwość dają jednak zawsze pomyślne wyniki.

Sztukę emalierską, która najściślej łączy się ze złotnictwem i grawerstwem, można podzielić na dwie główne grupy: emalierstwo złotnicze i emalierstwo malarskie.

Emalia malarska. Technika wykonania tej emalii polega na tym, że na nieprzezroczystym podkładzie emalii do gruntowania maluje się obraz włosianym pędzelkiem i farbami składającymi się z tlenków różnych metali, zarobionych olejkiem lawendowym lub z drzewa sandałowego. Po osuszeniu olejku nad palnikiem spirytusowym obraz zostaje wtopiony w piecu emalierskim.

Emalia złotnicza, którą głównie posługuje się złotnictwo, różni się od poprzedniej tym, że szkliwo zarabia się czystą wodą i nakłada na przedmiot stalowym pręcikiem spłaszczonym nieco na końcu.

Emalia —jak już wspomniano —jest szkliwem, którego najważniejszymi składnikami są kwarc i tlenek ołowiu. Jako środków barwiących szkliwo używa się tlenków różnych metali, przy czym np. tlenek miedzi nadaje szkliwu barwę zieloną, tlenek kobaltu — niebieską, tlenek żelazawy — brązową, tlenek cyny — białą itd. Zależnie od składu emalia jest łatwo lub trudno topliwa.

Szkliwo zupełnie bezbarwne i przezroczyste służy jako podkład do gruntowania. Bezbarwne, stopione z tlenkami metali szkliwo daje — zależnie od swego składu — emalię barwną, przezroczystą lub nieprzezroczystą.