Lutowanie

Łączenie z sobą dwóch kawałków metalu za pomocą trzeciego stopionego metalu nazywa się lutowaniem. Aby uzyskać trwałe złączenie metali, ten trzeci metal musi w miejscu lutowania stopić się z poprzednimi. Lut stanowi zazwyczaj pewien stop metali; można jednak również przeprowadzić lutowanie czystym metalem, np. żelazo lutować miedzią. Metale, które nie dają się z sobą stopić, np. żelazo i srebro, nie mogą służyć dla siebie jako luty.

Dobry lut powinien posiadać następujące własności:

1.    mieć niższy punkt topliwości od metali, które ma z sobą złączyć;
2.    rozpuszczać w sobie łączone metale, a zatem musi mieć zbliżone do tych metali własności chemiczne i fizyczne;
3.    mieć barwę taką samą jak metale łączone;
4.    być ciągliwy i odporny na złamanie;
5.    przy złocie w niektórych przypadkach powinien mieć taką samą próbę jak złoto lutowane;
6.    łatwo spływać i rozdzielać się równomiernie w miejscach lutowanych.

Metale i ich stopy wtedy tylko dadzą się złączyć lutem, gdy ich powierzchnie w miejscach lutowania są zupełnie czyste i metaliczne. Mimo oczyszczenia powierzchni metali przez ich zeskrobanie lub opiłowanie, w czasie ogrzewania pokrywają się one tlenkami metali, które uniemożliwiają proces lutowania. Również wchodzące w skład lutów metale nieszlachetne przy topieniu znacznie się utleniają, powodując trudności w procesie lutowania. Aby lutowanie przeprowadzić w sposób prawidłowy, obok lutu o znanych własnościach stosuje się związki chemiczne, tzw. lutówki, które powodują usunięcie tlenków z powierzchni łączonych metali i uniemożliwiają ich powstanie w czasie lutowania.

Rozróżnia się dwa rodzaje lutowania, a mianowicie lutowanie twarde, w którym używa się lutów o wysokiej temperaturze topnienia, oraz lutowanie miękkie, w którym stosowane luty mają możliwie niski punkt topnienia.

Lutowania nie należy mieszać z tzw. zgrzewaniem, które polega na nagrzaniu metalu krawędzi łączonych prawie do temperatury topnienia i złączeniu ich przez kucie bez dodatku lutu, lub też ze spawaniem (tzw. szwejsowaniem), które polega na nagrzaniu metalu krawędzi łączonych do stanu ciekłego i połączeniu ich z doprowadzeniem materiału dodatkowego. Z metali szlachetnych najlepiej daje się zgrzewać platyna; można również zgrzewać złoto ze srebrem.

Spawanie odgrywa największą rolę przy obróbce żelaza; przeprowadza się je przy użyciu palnika tlenowo-gazowego lub też łuku elektrycznego.