Karatomierze. Masę kamieni szlachetnych luzem, tj. nie oprawionych, najdokładniej i najlepiej oznacza się za pomocą wagi karatowej. Do wagi takiej należy również odpowiedni komplet odważników.
Kamienie oprawione mierzy się najszybciej za pomocą karatomierza. Jest to narzędzie w kształcie noża składanego. W trzech lub czterech blaszkach znajdują się precyzyjnie nawiercone okrągłe otwory, odpowiadające swą średnicą średnicy rondysty brylantów, począwszy od otworu odpowiadającego 1/100 części karata aż do kilku karatów. Obok każdego otworu znajduje się liczbowe określenie odpowiadające ciężarowi kamienia o tej samej co otwór średnicy rondysty.
Znacznie dokładniej dokonuje się pomiaru ciężaru brylantu przez pomiar jego wysokości i średnicy rondysty za pomocą tzw. „haki”. Otrzymane z pomiaru liczby wyszukuje się w odpowiednich, załączonych do przyrządu tabelach, odczytując odpowiadającą im liczbę, która oznacza ciężar kamienia w karatach. Dla dokładniejszego ustalenia ciężaru kamienia tabele uwzględniają rodzaj szlifu brylantu, średnica rondysty brylantu o szlifie amsterdamskim, bardzo ostra, jest bowiem zawsze nieco mniejsza niż mniej ostra średnica rondysty brylantu szlifu antwerpskiego.