Metr sześcienny powietrza waży na poziomie morza około 1,3 kg. Ważąc naczynie o znanej pojemności raz po wypompowaniu zeń powietrza a następnie po ponownym napełnieniu można łatwo określić ciężar właściwy powietrza. Mimo to niespodzianką jest fakt, że słup powietrza o przekroju 1 m2 sięgający górnych granic atmosfery waży 10 333 kg, czyli ciśnie z taką siłą na 1 m2 powierzchni Ziemi. Dziś nie zdajemy sobie sprawy, jak odkrycie to dokonane przez Torricellego, ucznia Galileusza, zdumieć musiało jego współczesnych. Nie bez pożytku będzie przypomnieć, jaką drogą Torricelli doszedł do swego odkrycia.
Jeśli nalejemy rtęć (rysunek) do rurki otwartej z obu końców i zgiętej w formie litery U, to w obu jej ramionach słupki rtęci będą jednakowo wysokie. Możemy jednak w jedno jej ramię wsunąć możliwie szczelny tłoczek i napełnić rurkę ponownie rtęcią. Przesuwamy tłoczek zgodnie z kierunkiem strzałki w górę: rtęć podniesie się również w górę za tłoczkiem, gdyż nasze urządzenie nie jest niczym innym jak pompą ssącą. Przed Torricellim przyjmowano, że specjalna siła, zwana horror vacui (lęk przed próżnią) zmusza rtęć do podążania za tłoczkiem. Wiedziano, że tym sposobem nie można podnosić rtęci dowolnie wysoko, lecz tylko dopóty, póki różnica jej poziomów w obu ramionach nie wyniesie około 760 mm (przy doświadczeniu wykonywanym na poziomie morza). Rezygnując z tajemniczej siły horror vacui Torricelli potraktował swe urządzenie jako rodzaj wagi, na której ciężar słupa powietrza cisnący na rtęć w otwartym ramieniu rurki równoważy się z ciężarem słupa rtęci uniesionego w drugim jej ramieniu. Jeśli rurka ma przekrój 1 cm2, wówczas słup powietrza o takim samym przekroju, sięgający od poziomu morza aż do granic atmosfery waży tyle, co słupek rtęci o objętości 76 cm3. Ponieważ 1 cm3 rtęci waży 13,6 g, to słup powietrza będzie ważył 1,03 kg. Jeśli zaś słup powietrza ma przekrój 1 m2, to w wyniku otrzymamy wyżej podany ciężar 10 333 kg. Torricelli w ten sposób nie tylko zastąpił ciśnieniem powietrza horror vacui, ale swym urządzeniem doświadczalnym stworzył równocześnie barometr, którym można mierzyć zmienne w czasie i przestrzeni ciśnienie powietrza.