Sporządzanie niella

Skład niella bywa rozmaity, a zależnie od ilości składników zmieniają się również jego własności, jak np. twardość i barwa. Z licznych istniejących przepisów na sporządzenie niella na uwagę zasługują przede wszystkim następujące:

Skład jakościowy i ilościowy niella

Nr Srebro Miedź Ołów Siarka Boraks Salmiak
I 8 18 13 4 90 _
II 3 5 7 6 5 25
III 2 1 3 4 1
IV 1 2 4 5 2 3
V 2 5 3 2 30
Niello nr III jest twarde i bardzo pięknie daje się polerować; równie twarde jest niello nr IV, odznaczające się przy tym intensywną czarną barwą.

W celu otrzymania niella w tyglu grafitowym stapia się czyste srebro z miedzią i ołowiem; ołów dodaje się do tygla dopiero wtedy, gdy obydwa poprzednie metale zostały już stopione. Równocześnie w innym, dobrze wysuszonym i wyżarzonym tyglu przygotowuje się mieszaninę niemetalicznych składników niella, a mianowicie miesza się nasycony roztwór salmiaku z siarką i boraksem. Otrzymaną masą naciera się ściany tygla, a gdy ta wyschnie, wsypuje się resztę masy do tygla, umieszcza w ciepłym miejscu i suszy. Po wyschnięciu tygiel ostrożnie podgrzewa się i przelewa do niego z pierwszego tygla stop srebra, miedzi i ołowiu. Wypełniony tygiel przenosi się szybko do pieca i tak długo podgrzewa, aż stopiony boraks pokryje szkliwem powierzchnię stopu. Po dokładnym wymieszaniu czystym rozgrzanym prętem żelaznym, zawartość tygla przelewa się do dużego naczynia wypełnionego zimną wodą w celu zgranulowania niella. Uzyskany w ten sposób materiał, składający się z mieszaniny siarczków srebra, miedzi i ołowiu, ma piękną ciemną barwę i łatwo daje się ucierać na proszek. Sproszkowane w moździerzu wysuszone ziarna szlamuje się wodą podobnie jak emalię. Po wysuszeniu niello jest gotowe do użytku. Przechowuje się je w niskim naczyniu w roztworze rozcieńczonego salmiaku.

Niello nakłada się na przedmiot podobnie jak emalię. Przed niellowaniem przedmiot zanurza się w roztworze boraksu i po wysuszeniu umieszcza się na jego powierzchni niello, uklepując je lekko w zagłębieniach stalowym pręcikiem. Po wyschnięciu nałożonej warstwy niella przedmiot umieszcza się w piecu muflowym lub nad ogniskiem z węgla drzewnego dla wtopienia. Nakładanie i wtapianie niella powtarza się tak długo, aż zagłębienia zostaną całkowicie wypełnione. Po ostatnim wtapianiu nadmiar nałożonego niella opiłowuje się, szlifuje pumeksem i tryplą z oliwą, a następnie poleruje różem polerowniczym.