Stal nierdzewna

Stal nierdzewna, zwana również stalą szlachetną, zachowuje się podobnie jak metale szlachetne, a przewyższa je nawet swą twardością oraz zdolnością i łatwością polerowania. Ten wartościowy materiał w ciągu ostatnich lat znalazł szerokie zastosowanie w dentystyce oraz w złotnictwie, w szczególności do sporządzania bransolet, kopert zegarkowych, nakryć stołowych, a nawet biżuterii. Stal nierdzewna okazała się tak doskonałym materiałem do sporządzania kopert zegarków naręcznych, że wyparła całkowicie srebro, a znacznie ograniczyła używalność złota.

Stal nierdzewna nie rdzewieje, ponieważ na jej powierzchni powstaje cieniutka warstewka tlenków chromu, chroniąca przed korozją. Używana w złotnictwie stal nierdzewna jest najczęściej stalą chromowo-niklową o strukturze austenicznej i składzie 18-20% chromu, 8-10% niklu, 0,12% węgla i reszta żelaza. Stal ta w Polsce oznaczana jest jako Baildon KNR, a w Niemczech Krupp V2A, Remanit 1880. Stal o tym składzie ma ciężar właściwy 7,80, a temperaturę topnienia 1450°C. W bardziej miękkich gatunkach tej stali zawartość węgla spada do 0,05%. Stal nierdzewna jest bardzo odporna na nawęglenie w czasie obróbki. Nawęglenie może nastąpić przez zetknięcie z węglem lub pyłem węglowym w wysokiej temperaturze lub też przez działanie gazów palnych, zawierających węgiel, jak np. gaz świetlny, acetylen, propan, zwłaszcza przy małym dostępie tlenu, a dłuższym działaniu płomienia.

Omawiana stal szlachetna nie magnetyzuje się oraz nie można jej utwardzać przez oziębienie. Nieznaczne zahartowanie można przeprowadzić tylko na drodze mechanicznej przez kucie lub walcowanie. Zwiększenie miękkości stali uzyskuje się przez żarzenie, a jeszcze większe przez żarzenie i oziębienie w wodzie lub spirytusie.

Stal szlachetną należy szybko ogrzewać i szybko studzić; dłuższa obróbka cieplna na wolnym powietrzu dopuszczalna jest tylko powyżej temperatury jasnoczerwonego żaru. Niewłaściwa obróbka cieplna ogromnie zmniejsza odporność na rdzewienie oraz powoduje, że struktura stali staje się gruboziarnista, pogarsza się barwa i łatwość lutowania oraz zwiększa się kruchość. Obróbkę cieplną przeprowadzać należy w ten sposób, że palnikiem Bunsena wyżarza się małe części wyrobów ze stali, palnikiem zaś acetylenowym, stosując tlen i wodór, przeprowadza się żarzenie większych części oraz topienie i lutowanie.

Ogrzewanie stali szlachetnej płomieniem gazowo-tlenowym należy stosować tylko w przypadku braku płomienia tlenowo-wodorowego. Obróbka cieplna tym płomieniem, jako zawierającym węgiel, musi być znacznie szybsza.