Bajkał i aktywność sejsmiczna

Szczególnie sejsmiczna jest delta rzeki Selengi, która znajduje się w poprzecznym, pionowym rozsunięciu południowo-wschodniego brzegu jeziora. W delcie tej miały miejsce cztery silne trzęsienia ziemi, z których największym było trzęsienie cagańskie. Największa głębokość jeziora wynosi 1620 metrów. Głębokość zapadliska, licząc od podłoża, bez warstw osadowych, jest największa w delcie Selengi, gdzie wynosi od 5000 do 6000 metrów. W innych miejscach głębokość zapadliska bajkalskiego dochodzi do 2500 metrów. Jezioro Bajkał od początku swego powstania stale się pogłębia. Poziome przesunięcia wzdłuż uskoków wynoszą średnio około 2 mm, pionowe natomiast około jednego milimetra rocznie. Przesunięcia są powolne i niejednorodne. One właśnie powodują narastanie napięć tektonicznych. W okresowości bajkalskich trzęsień ziemi występuje pewna ciekawa zależność. Polega ona na tym, że okresy aktywności sejsmicznej występują na przemian albo na uskoku Obruczewa, albo w osiowym pasie jeziora i wzdłuż jego południowo-wschodniego brzegu. Inaczej mówiąc, miejsce, a co za tym idzie rodzaj trzęsienia ziemi w zapadlisku bajkalskim kolejno na przemian zmienia się. Oznacza to, że po okresach silnych trzęsień ziemi charakteryzujących się pionowymi przesunięciami gruntu wzdłuż uskoków następują okresy trzęsień ziemi, w których przeważają poziome przesunięcia stron uskoków. Interesujące w tej przemienności o-kresów bajkalskich trzęsień ziemi jest to, że wszystkie bez wyjątku „zrzutowe” trzęsienia ziemi wystąpiły w czasie, gdy nachylenie orbity Księżyca względem równika Ziemi było największe. Natomiast trzęsienia, w których dominowały przesunięcia poziome wystąpiły przy najmniejszym nachyleniu orbity Księżyca.

Geofizycy od 250 lat wysuwają hipotezy o możliwości bezpośredniego wpływu zmiany sił przyciągania Księżyca i Słońca na powstawanie trzęsień ziemi. Księżyc krąży dokoła Ziemi po orbicie, której nachylenie względem równika zmienia się co 18,6 lat z 18°10’ na 28°40’. Okresy najwyższego nachylenia dzieli odstęp 9,3 lat od okresów najniższego nachylenia orbity Księżyca względem płaszczyzny równika Ziemi. Dziewięcioletnim okresom odpowiadają mniej więcej odstępy czasu między dwoma rodzajami trzęsień ziemi w zapadlisku bajkalskim. Ten sam rodzaj trzęsień ziemi występuje w przybliżeniu co 18 lat.