Bajkał i aktywność sejsmiczna

Bajkał i aktywność sejsmiczna.

Opiewane w pięknych, romantycznych pieśniach jezioro Bajkał jest nie tylko okazem wspaniałej, surowej syberyjskiej przyrody, ale także jednym z bardziej aktywnych sejsmicznie miejsc. W ostatnich 160 latach wystąpiły w jeziorze bajkalskim 24 trzęsienia ziemi o intensywności od 6 do 10 stopni. Trzęsienia bajkalskie są dobrze przeanalizowane, a ich epicentra określone z dużą dokładnością. Ogniska trzęsień ziemi w jeziorze Bajkał należą do płytkich, są zlokalizowane na głębokości 15—20 kilometrów, a więc są to trzęsienia niszczące.

Położone w Środkowej Syberii jezioro Bajkał stanowi główną część zapadliska bajkalskiego, do którego oprócz jeziora należą jeszcze przylegające do niego niewielkie doliny położone między pasmami gór. Zapadlisko bajkalskie powstało około 25 milionów lat temu na skutek gigantycznego opadnięcia i rozsunięcia się skorupy ziemskiej. Rozsunięcie to, mające kierunek północno-zachodni, powoduje, że jezioro Bajkał jest bardzo asymetryczne.

Malownicze jezioro okalają ze wszystkich stron grzbiety górskie: Bajkalski, Przymorski, Tunkiński, Chamar-Daban, Barguziński, Ikacki i Górno-Angarski. Utworzyły się one jako przeciwwaga tektoniczna dla głęboko obniżonego zapadliska.

Osobliwością bajkalskich trzęsień ziemi jest to, że wszystkie występują w obszarze zapadliska, pod dnem jeziora lub w przylegających dolinach. Epicentrum żadnego z silnych trzęsień ziemi nie wychodzi na okalające jezioro górskie grzbiety, ponadto na otaczających zapadlisko bajkalskie terenach trzęsienia ziemi w ogóle zachodzą rzadziej, w znacznym oddaleniu od jeziora i mają inne przyczyny.

Pierwsze z bajkalskich trzęsień ziemi, o którym są dane, miało miejsce w pobliżu sioła Szimki, u podnóża pasma górskiego Chamar-Daban. Wystąpiło ono 3 września 1814 roku i miało intensywność 8—9 stopni. W siole Szimki zwaliły się wówczas wszystkie kominy. Obok sioła pękła ziemia, z powstałych szczelin początkowo wyrzucane były kamienie i piasek, a potem wytrysnęła woda. Później, gdy woda się wyczerpała, szczelina prawie się zamknęła.

Następne trzęsienie o intensywności 6—7 stopni wystąpiło 7 marca 1829 roku w północnej części doliny Tunkińskiej. Ognisko wstrząsów znajdowało się w rejonie siół Tałaja i Uljabory, gdzie są niewielkie wulkany, które czynne były w epoce kamiennej. Trzęsienie ziemi silnie zmieniło krajobraz. Do rzeki Irkut osunął się wysoki brzeg i ma kilka minut zatrzymał jej bieg. Wody wstrzymanej rzeki zalały dużą część doliny.

Dziewięć lat później, również w marcu, wystąpiło trzęsienie ziemi o podobnej sile, tym razem u podnóża Chamar-Dabanu. A w 1839 roku następne trzęsienie w dolinie Tunkińskiej.