SKALE TRZĘSIEŃ ZIEMI

Wraz z rozwojem metod instrumentalnych w sejsmologii następuje dalsze dopracowanie skal trzęsień ziemi. Obecnie intensywność ruchów gruntu podczas trzęsienia ziemi mierzona jest specjalnymi przyrządami do rejestracji silnych ruchów, czyli tzw. akcelerometrami. Są to przyrządy, które mierzą przyśpieszenie cząstek gruntu. Aby spełniały właściwie swoją rolę w ocenie trzęsienia ziemi, powinny być zainstalowane w odpowiednim miejscu. Gdy trzęsienie ziemi występuje na obszarze zamieszkanym, stosunkowo łatwo jest zebrać szczegółowe dane do oceny z obserwacji i odczuć ludzi oraz na podstawie uszkodzeń zabudowań i zmian w rzeźbie terenu.

Dla udoskonalenia skali intensywności podjęto prace nad ustaleniem wielkości przyśpieszenia cząstek gruntu, jakie występuje podczas trzęsienia ziemi. Powiązanie wartości przyśpieszenia drgań gruntu z odpowiednimi stopniami, obrazującymi skutki trzęsień ziemi, było podstawą skali opracowanej przez Medwiediewa-Sponheuera-Kamika, znanej jako skala MSK-64. Skala ta została przyjęta w 1964 roku na sesji Europejskiej Komisji Sejsmologicznej i jest powszechnie stosowana w Europie.

Rys. 6. Izosejsty trzęsienia ziemi z 3 XII 1786 roku, które wystąpiło na ziemiach polskich.

Na przykład: podczas trzęsienia ziemi o intensywności 10° przyśpieszenie cząstek gruntu może wahać się w granicach 4—8 m/s².

Dla scharakteryzowania rozmiarów obszaru dotkniętego trzęsieniem ziemi sejsmolodzy posługują się izosejstami, czyli liniami łączącymi punkty na powierzchni ziemi o jednakowej intensywności wstrząsu. Rys. 6 przedstawia izosejsty jednego z trzęsień ziemi w Polsce.

Podział obszaru za pomocą izosejst przejrzyście charakteryzuje wielkość powierzchni objętej największymi wstrząsami i daje obraz szkód w całym obszarze makrosejsmicznym, czyli na całym terenie gdzie dane trzęsienie ziemi było odczuwalne. Im dalej od epicentrum, tym słabiej i później zaznaczają się skutki wstrząsów. Kształt izosejst zależy od budowy geologicznej obszaru nawiedzonego przez trzęsienie ziemi. Im skała jest bardziej elastyczna, tym mniejsze są w niej skutki wstrząsów. Z tego względu młode, mało zwarte skały są wstrząsane silniej niż skały stare. Drgania rozchodzą się dobrze wzdłuż biegu warstw skalnych i uskoków, natomiast znacznie gorzej w kierunku poprzecznym do nich. Gdyby skorupa ziemska była jednorodna, to izosejsty miałyby kształt kolisty. Przebieg ich obrazuje więc nie tylko siłę trzęsienia ziemi wokół epicentrum, lecz również pośrednio odzwierciedla budowę geologiczną danego terenu.